Chất lượng không khí trong nhà là một yếu tố quan trọng đối với sức khỏe và sự thoải mái của mọi người. Khi không khí trong nhà không được làm sạch và tuần tự, nhiều chất ô nhiễm như bụi mịn, vi khuẩn, hóa chất bay hơi và mầm bệnh có thể tích tụ, gây ra những hệ lụy tiềm ẩn cho sức khỏe. Vậy những hệ lụy sức khỏe do chất lượng không khí trong nhà kém là gì?
1. Chất lượng không khí trong nhà
Ô nhiễm không khí trong nhà là sự gia tăng các tác nhân sinh học, hóa học, vật lý trong nhà, chất lượng không khí có mức cao hơn mức bình thường và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người, gây rối loạn phát triển, đặc biệt là trẻ sơ sinh.
Theo Tổ chức y tế Thế giới WHO, chất lượng không khí trong nhà suy giảm là nguyên nhân gây ra khoảng 3.2 triệu ca tử vong mỗi năm vào năm 2020, trong đó có hơn 237.000 ca tử vong ở trẻ em dưới 5 tuổi.
Trên toàn thế giới, khoảng 2.3 tỷ người vẫn nấu ăn bằng nhiên liệu rắn (như gỗ, chất thải nông nghiệp, than củi, than đá) và dầu hỏa bằng bếp mở và bếp lò kém hiệu quả. Hầu hết những người này đều sống ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.
Ô nhiễm không khí trong nhà được tạo ra do sử dụng nhiên liệu và công nghệ kém hiệu quả và gây ô nhiễm trong và xung quanh nhà, chứa nhiều chất gây ô nhiễm có hại cho sức khỏe, bao gồm các hạt nhỏ xâm nhập sâu vào phổi và đi vào máu. Ở những ngôi nhà thông gió kém, khói trong nhà có thể có hàm lượng hạt mịn cao hơn 100 lần so với mức cho phép. Sự phơi nhiễm đặc biệt cao ở phụ nữ và trẻ em, những người dành nhiều thời gian nhất ở gần lò sưởi trong nhà.
Nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí trong nhà
Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ EPA, các chất gây ô nhiễm điển hình gây suy giảm chất lượng không khí trong nhà bao gồm:
- Các sản phẩm phụ của quá trình đốt cháy như carbon monoxide, chất dạng hạt và khói thuốc lá trong môi trường.
- Các chất có nguồn gốc tự nhiên như radon, vẩy da thú cưng và nấm mốc.
- Các tác nhân sinh học như nấm mốc.
- Thuốc trừ sâu, chì và amiang.
- Các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi khác nhau từ nhiều loại sản phẩm và vật liệu.
Ngoài ra, một số yếu tố khác ảnh hưởng đến chất lượng không khí trong nhà bao gồm tỷ lệ trao đổi không khí, khí hậu ngoài trời, điều kiện thời tiết và hành vi của con người.
EPA cũng cho biết mọi người thường dành khoảng trên 90% thời gian ở trong nhà, tuy nhiên chất lượng không khí trong nhà thường ô nhiễm gấp 2 – 5 lần so với ngoài trời.
2. Chất lượng không khí trong nhà và những hệ lụy sức khỏe
2.1. Sức khỏe thể chất
Chất lượng không khí trong nhà ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thế chất của con người. Trong thời gian ngắn, việc tiếp xúc với không khí ô nhiễm trong nhà có thể gây ra các triệu chứng như khó thở, đau đầu, mệt mỏi và kích thích mắt. Trong khi đó, việc tiếp xúc liên tục và kéo dài với không khí ô nhiễm có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn như bệnh dị ứng, viêm phổi và nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như bệnh phổi mùa, tim mạch hay ung thư.
Theo Gánh nặng bệnh tật toàn cầu – một nghiên cứu toàn cầu về nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây tử vong và bệnh tật được công bố trên tạp chí y khoa The Lancet nhận định ô nhiễm không khí trong nhà là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây tử vong sớm ở các nước kém phát triển. Khoảng 4% số ca tử vong toàn cầu là do chất lượng không khí trong nhà suy giảm, đặc biệt tỷ lệ tử vong cao ở độ tuổi trên 70.
Tử vong do ô nhiễm không khí trong nhà, theo độ tuổi từ năm 1990 – 2019
Nguồn dữ liệu: IHME, Gánh nặng bệnh tật toàn cầu (2019)
Theo WHO, mỗi năm có khoảng 3.2 triệu ca tử vong sớm vì bệnh tật do ô nhiễm không khí trong nhà được hình thành bởi đốt cháy không hoàn toàn nhiên liệu rắn và dầu hỏa dùng để nấu ăn. Trong số 3.2 triệu ca tử vong do chất lượng không khí trong nhà suy giảm có khoảng:
- 32% là do bệnh tim thiếu máu cục bộ : 12% tổng số ca tử vong do bệnh tim thiếu máu cục bộ, chiếm hơn một triệu ca tử vong sớm hàng năm, có thể là do tiếp xúc với ô nhiễm không khí trong nhà.
- 23% là do đột quỵ: Khoảng 12% tổng số ca tử vong do đột quỵ có thể là do tiếp xúc hàng ngày với ô nhiễm không khí trong nhà phát sinh từ việc sử dụng nhiên liệu rắn và dầu hỏa ở nhà.
- 21% là do nhiễm trùng đường hô hấp dưới : Tiếp xúc với ô nhiễm không khí trong nhà gần như làm tăng gấp đôi nguy cơ ở trẻ em và là nguyên nhân gây ra 44% tổng số ca tử vong do viêm phổi ở trẻ dưới 5 tuổi. Ô nhiễm không khí trong nhà là nguy cơ gây nhiễm trùng đường hô hấp dưới cấp tính ở người lớn và góp phần gây ra 22% tổng số ca tử vong ở người lớn do viêm phổi.
- 19% là do bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD): 23% tổng số ca tử vong do bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) ở người lớn ở các nước thu nhập thấp và trung bình là do tiếp xúc với ô nhiễm không khí trong nhà.
- 6% là do ung thư phổi: Khoảng 11% số ca tử vong do ung thư phổi ở người lớn là do tiếp xúc với chất gây ung thư do ô nhiễm không khí trong nhà do sử dụng dầu hỏa hoặc nhiên liệu rắn như gỗ, than để đáp ứng nhu cầu năng lượng của hộ gia đình.
Viêm đường hô hấp
Ô nhiễm không khí trong nhà gây ra tổn thất ước tính khoảng 86 triệu năm sống khỏe mạnh của người dân vào năm 2019, trong đó gánh nặng lớn nhất rơi vào phụ nữ sống ở các nước thu nhập thấp và trung bình. WHO cho biết gần một nửa số ca tử vong do nhiễm trùng đường hô hấp dưới ở trẻ em dưới 5 tuổi là do hít phải các hạt vật chất (bồ hóng) từ chất lượng không khí trong nhà kém.
2.2. Sức khỏe tinh thần
Chất lượng không khí trong nhà cũng tác động phần lớn đến sức khỏe tinh thần của con người. Môi trường không khí kém, đầy độc tố, bụi mịn và các chất ô nhiễm khác có thể gây ra cảm giác khó chịu, mệt mỏi và áp lực tinh thần. Việc hít thở không khí ô nhiễm liên tục có thể làm giảm năng lượng, tăng cảm giác căng thẳng, lo âu và ảnh hưởng đến tập trung làm việc cũng như giấc ngủ.
Theo nghiên cứu về “Chất lượng không khí và sức khỏe tâm thần” vào ngày 05 tháng 07 năm 2023 được đăng tải trên Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ NIH, chất lượng không khí trong nhà kém có thể dẫn đến rối loạn nhận thức thần kinh và ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần (trực tiếp và gián tiếp).
Trong một nghiên cứu khác về “Tiếp xúc với ô nhiễm không khí trong nhà từ nhiên liệu rắn và ảnh hưởng của nó đối với bệnh trầm cảm” vào ngày 20 tháng 05 năm 2020 cho biết nhiên liệu rắn khi đốt cháy, như củi, than hoặc dầu mỏ, thường sinh ra các chất ô nhiễm như khí CO (carbon monoxide), hợp chất hữu cơ và hạt bụi mịn có thể xâm nhập vào cơ thể và ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của não và hệ thống thần kinh, gây ra tình trạng mệt mỏi, mất tập trung và lo âu, các triệu chứng thường liên quan đến trầm cảm.
Rối loạn tâm thần
Ngoài ra, một số nghiên cứu khác về “Ảnh hưởng của ô nhiễm không khí xung quanh đến căng thẳng tâm lý và rối loạn lo âu” cũng nhận thấy chất lượng không khí trong nhà suy giảm là một yếu tố nguy cơ quan trọng làm tăng tỷ lệ mắc bệnh tâm thần. Môi trường không khí kém chất lượng có thể gây ra các triệu chứng như mệt mỏi, căng thẳng và lo âu, những yếu tố thường được liên kết với các tình trạng tâm lý như trầm cảm và loạn thần.
Xem thêm: Không khí trong bếp nhà bạn nguy hiểm đến đâu?
Các chất ô nhiễm trong không khí như khí CO và hạt bụi mịn có thể xâm nhập vào hệ thống thần kinh, ảnh hưởng đến hoạt động của não và các cơ quan quan trọng khác, góp phần làm tăng nguy cơ các rối loạn tâm thần.
Đặc biệt, chất lượng không khí trong nhà kém có thể gây ra cảm giác cô lập, giảm sự kết nối với cộng đồng và gia đình, những yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tâm thần và suy giảm chất lượng cuộc sống.
Chất lượng không khí trong nhà đóng vai trò quan trọng trong việc ảnh hưởng đến sức khỏe. Khi môi trường sống không khí ô nhiễm, nguy cơ mắc các bệnh về hô hấp, tim mạch và tâm thần tăng lên đáng kể. Đồng thời, việc giảm chất lượng cuộc sống và sự kết nối xã hội cũng là những hậu quả tiêu cực khác của chất lượng không khí kém. Để bảo vệ sức khỏe và tăng cường chất lượng cuộc sống, việc duy trì một môi trường không khí trong nhà sạch và lành mạnh là rất cần thiết.
Mời bạn tìm hiểu và cập nhật các thông tin về Không khí tại đây.
__
Liên hệ ngay với các chuyên gia xử lý không khí của chúng tôi để thay đổi chất lượng không khí ngay tại không gian sống của bạn.
INTELLIPURE / CHUYÊN GIA LỌC KHÔNG KHÍ CHUYÊN DỤNG ĐẾN TỪ MỸ
Hotline / 088 695 5566
Email / hello@intellipure.vn
